Pisanie w okresie wakacyjnym o sprawach gospodarczych jest obarczone wysokim ryzykiem. Niemniej spróbuję. Również w Arabii Saudyjskiej „od zawsze” lato było czasem „nicnierobienia”, urlopów i wyjazdów. Od momentu wcielenia w życie programu Vision 2030 i to zaczęło się zmieniać. Zamiast za granicą coraz więcej Saudyjczyków odpoczywa w kraju – ku przerażeniu władz zagranicznych kurortów, gdzie zostawiali najwięcej pieniędzy. Na razie chyba tylko Zakopane nie ucierpiało. Właśnie saudyjski resort turystyki poinformował, że w pierwszym półroczu naliczono w Królestwie łącznie z przyjeżdżającymi z zagranicy 60 milionów turystów, a wpływy z tego tytułu sięgnęły 40 miliardów USD. Jednakże następca tronu książę Muhammad bin Salman oczekuje więcej i dotyczy to również struktur organizujących działalność saudyjskiego biznesu. A konkretnie – Federacji Izb Handlu i Przemysłu (FIHP).
Saudyjska Wizja 2030 to tak naprawdę wieloletni plan przełamania przekleństwa państwa rentierskiego i uwolnienia potencjału kraju koniecznego do oparcia rozwoju na źródłach innych niż ropa naftowa. Jest to dla Królestwa zadanie wręcz egzystencjonalne, wymagające zaangażowania wszystkich agend, instytucji i organizacji działających w Królestwie. Mających wpisane we wspomniany program zadania – rozliczane i rozszerzane.
Zgodnie z saudyjskim prawem FIHP jest parasolem i jedyną reprezentacją saudyjskiej społeczności przedsiębiorców, skupiającą 28 izb branżowych i regionalnych. Powstała w 1980 roku w celu wspierania handlu z zagranicą i współpracy gospodarczej, promocji inwestycji, ale także relacji w obszarze ochrony zdrowia, edukacji i spraw społecznych. Ma również przyczyniać się do lepszego zrozumienia polityki i interesów gospodarczych, przejrzystości i czystych reguł w relacjach biznesowych, ochrony praw autorskich oraz polubownego rozwiązywania sporów. W każdym przypadku partnerem Federacji jest zagraniczny podmiot, reprezentatywny dla danego rynku. W naszym przypadku jest to Krajowa Izba Gospodarcza (KIG).
Saudyjska Federacja przez lata wypracowała instrumenty współpracy z zagranicznymi partnerami, oparte na dwustronnych porozumieniach. Taki dokument z KIG podpisano w 2002 roku, niezwłocznie po ustanowieniu w Rijadzie ambasady RP. Było to pierwsze w historii cywilne porozumienie dwustronne pomiędzy obydwoma krajami. Przewidywało między innymi regularną wymianę misji handlowych oraz powołanie Rady Biznesu. Wówczas instytucja ta istniała jednie w relacjach z państwami ścisłej czołówki handlowych partnerów Królestwa. Niestety, z różnych względów polsko-saudyjska Rada nie zdołała skupić większej grupy liczących się firm i odegrać ważnej roli nie tylko w systemowej promocji współpracy, ale także w zakresie tworzenia sprzyjającego klimatu dla rozszerzenia relacji, usuwania formalnych przeszkód i pozyskiwania realnego wsparcia dla biznesu ze strony państwa. Ze względów formalnych przestała też spełniać obowiązujące po stronie saudyjskiej warunki partnerstwa.
Nie byliśmy jedynym przypadkiem. O ile rady z najsilniejszymi partnerami zachodnimi sprawdzały się w praktycznym działaniu, o tyle wiele innych trwało w inercji, ożywianej przy okazji wizyt oficjalnych i innych wydarzeń na szczeblu państwowym. Jednym z czynników przesądzających po stronie saudyjskiej o uśpieniu współdziałania były przypadki angażowania partnerskich rad w komercyjne pośrednictwo biznesowe.
Obecnie saudyjska Federacja porządkuje mechanizmy współpracy z zagranicą, tak aby maksymalnie wykorzystać je pod kątem Vision 2030. Dotyczy to zwłaszcza rad biznesu. Trwa odnawianie porozumień z najważniejszymi partnerami i podnoszenie rangi rad, poprzez włączanie doń dużych przedsiębiorstw, dbałość o powierzanie kierownictwa odpowiednio zaangażowanym i reprezentatywnym biznesmenom. Ocenę efektywności współpracy Federacji z zagranicznymi partnerami włączono również do agendy kontaktów międzyrządowych, w tym posiedzeń międzypaństwowych komisji koordynacyjnych. Przegląd dotychczasowych doświadczeń współpracy biznesowej będzie dotyczył również Polski, zwłaszcza w świetle królewskiego dekretu o ustanowieniu takiej komisji z naszym krajem. Strona polska najprawdopodobniej nie poczyniła jeszcze ku temu praktycznych przygotowań.
W Rijadzie podano, że działa lub jest odnawianych blisko 70 rad biznesu, w tym z Chinami, Stanami Zjednoczonymi, Japonią, Wielką Brytanią, a także Niemcami, Włochami i Francją. Jednocześnie są tworzone kolejne. Ostatnio z Kanadą, po okresie napięć politycznych na tle przestrzegania praw obywatelskich. Teraz oba kraje liczą na szybkie zdynamizowanie handlu i wzrost obrotów (obecnie 5,5 miliarda USD). Ograniczeniu niekorzystnego dla Kanady bilansu handlowego ma między innymi sprzyjać eksport kanadyjskiego uzbrojenia (lekkie pojazdy opancerzone), ale także rozwój współpracy w dziedzinie cyfrowej ochrony zdrowia, sztucznej inteligencji, odnawialnych źródeł energii, inwestycji kapitałowych, turystyki i szkolnictwa.
Instytucjonalnego wsparcia państwowego i samorządowego wymagają również nasze stosunki z Arabią Saudyjską, tak by pełniej wykorzystać istniejące możliwości i doświadczenia innych państw zabiegających o rynek saudyjski. Niestety, na razie niepewna wydaje się nawet przyszłość jednoosobowego przedstawicielstwa Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu w Rijadzie. A przypomnę, że chodzi o strategicznego partnera energetycznego i kraj, z którym mamy deficyt handlowy wynoszący 6,5 miliarda USD (dane z 2003 roku). Choć wydaje się, że moglibyśmy mieć zrównoważone obroty.
Krzysztof Płomiński*
* Krzysztof Andrzej Płomiński – polski dyplomata, urzędnik państwowy, politolog. Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Iraku (1990–1996) i pierwszy polski ambasador w Arabii Saudyjskiej (1999–2003). Dyrektor Departamentu Afryki i Bliskiego Wschodu w MSZ oraz urzędnik placówek dyplomatycznych w Libii i Jordanii.
Ekspert Centrum Stosunków Międzynarodowych. Doradca dyplomatyczny Krajowej Izby Gospodarczej.
© Future Arabia
