Ranga problematyki bezpieczeństwa w GCC systematycznie rośnie. Jest to podyktowane ochroną programów transformacji tych krajów, zabezpieczeniem przed skutkami regionalnych konfliktów i uwarunkowaniami globalnymi, związanymi z przesunięciem priorytetów USA i kształtowaniem się wielobiegunowego świata. Ich współpraca może stanowić zalążek przyszłego regionalnego systemu bezpieczeństwa, z gwarancjami USA i udziałem Izraela. A być może także z zaangażowaniem UE.
Państwa GCC od dawna oczekiwały od UE sformalizowania mechanizmu konsultacji. Przyspieszenie nastąpiło wobec groźnej dla obu ugrupowań eskalacji kryzysu w Gazie oraz napięcia między Izraelem i Iranem. I narastającej w Brukseli świadomości skali jednoczesnych zagrożeń trwałymi konfliktami na wschodnich i południowych granicach. Plus strategiczne znaczenie bliskowschodnich dostaw ropy i gazu. Wobec oferty ważnego i stabilnego partnera obiekcje natury ideologicznej zeszły na dalszy plan.
W Luksemburgu skoncentrowano się na kryzysie w Gazie (rozejm, pomoc humanitarna, otwarcie drogi do rozwiązań politycznych) oraz konflikcie irańsko-izraelskim (deeskalacja i zapobieżenie wojnie regionalnej). Przedstawiciel Kataru zadeklarował kontynuowanie mediacji między Izraelem a Hamasem, „mimo nikłych nadziei na powodzenie i doznawanych przykrości”. Strona arabska podkreśliła, że nie chce płacić ceny wojny regionalnej, do której może doprowadzić wymiana ciosów między Iranem i Izraelem. Krytycznie oceniła stosowanie przez UE podwójnych standardów ws. Ukrainy i Gazy. Odnotowano znaczenie funkcjonowania UNRWA (United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East,Agencja Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie, przyp. red.). Zbiegło się to z raportem niezależnej europejskiej komisji stwierdzającym, że Izrael oskarżając pracowników Agencji o udział w ataku 07/10 nie przedstawił na to dowodów. Oskarżenie omal nie doprowadziło do wstrzymania finansowania podstawowej pomocy dla 2 milionów palestyńskich uchodźców tylko w Gazie.
Josep Borel (Wysoki przedstawiciel Unii Europejskiej do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, przyp. red.) podkreślił, że w czasach zamętu i eskalacji napięć, kwestie pokoju i wielostronnej współpracy stanowią wyzwanie dla obu regionów, co wymaga zacieśnienia partnerstwa
Uzgodniono instytucjonalizację Forum i główne dziedziny bieżącej współpracy – nieproliferacja broni atomowej, zwalczanie finansowania terroryzmu, zapobieganie handlowi ludźmi i przemytowi narkotyków, sprawy policyjne i kryminalne, bezpieczeństwo żeglugi i wspólne manewry morskie (na Morzu Czerwonym operuje misja okrętów UE). Młodzi dyplomaci państw GCC będą szkoleni w Akademii Dyplomatycznej w Brugii i odbywać staże w siedzibie UE w Brukseli.
Również dla Polski powstaje możliwość szerszej współpracy bezpieczeństwa z państwami GCC, dwu- i wielostronnej. Mamy tradycje, choćby w zakresie kształcenia marynarzy w AMW w Gdyni. Dobrą płaszczyzną jest również Warsaw Security Forum. Do zagospodarowania wciąż pozostaje duży obszar relacji obronnych. Państwa GCC systematycznie zwiększają wydatki na te cele (Arabia Saudyjska przeznaczyła w 2023 na obronę 75,8 miliarda USD, tj. 7,1% GDP) i szukają nowych partnerów.
Krzysztof Płomiński*
* Krzysztof Andrzej Płomiński – polski dyplomata, urzędnik państwowy, politolog. Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Iraku (1990–1996) i pierwszy polski ambasador w Arabii Saudyjskiej (1999–2003). Dyrektor Departamentu Afryki i Bliskiego Wschodu w MSZ oraz urzędnik placówek dyplomatycznych w Libii i Jordanii.
Ekspert Centrum Stosunków Międzynarodowych. Doradca dyplomatyczny Krajowej Izby Gospodarczej
Fot. Saudi Tourism Authority, gov.pl
