Józef „Yusuf” Gawłowicz to postać szczególna. Najwyższej rangi kapitan żeglugi wielkiej. Spędził na morzu czterdzieści trzy lata, dowodząc największymi statkami handlowymi. Także w czasach kiedy polskie jednostki systematycznie i często zawijały do portów w krajach Orientu, niekiedy tygodniami czekając na redzie. Kapitan bardzo szybko zafascynował się dorobkiem cywilizacyjnym i sztuką tego obszaru. Odwiedzał muzea, galerie, biblioteki i antykwariaty. Połknął bakcyla kolekcjonera. Stał się też popularyzatorem kultury i realiów regionu. Plon tego zainteresowania jest ogromny.
Józef Gawłowicz jest autorem siedemnastu książek, wielokrotnie honorowanych, w tym nagrodami im. J. Conrada. Odbył setki spotkań w najróżniejszych środowiskach. I, co szczególnie ważne, zebrał unikatową kolekcję stu sześćdziesięciu obiektów sztuki islamu. Przez wiele lat utrzymywaną w domowym zaciszu. Do czasu!
Impulsem do udostępnia kolekcji szerszej publiczności, stało się spotkanie kapitana Gawłowicza z saudyjskim monarchą Abdullahem podczas królewskiej wizyty w Polsce w 2007 roku. Odwiedziny te otworzyły nowy etap w relacjach pomiędzy obu państwami, potwierdzając potencjał współpracy we wszystkich dziedzinach i potrzebę lepszego wzajemnego poznania się. Rozbudziły też zainteresowanie społeczne tym ważnym partnerem Polski. Istotnym tego powodem był również efekt skutecznej operacji rozdzielenia bliźniaczek — Olgi i Darii z Janikowa, sfinansowanej przez saudyjskiego władcę. Niezależnie od fascynującego tempa odbudowy stosunków polsko-saudyjskich po dekadach ich praktycznie całkowitego braku. Warto o tym przypomnieć dzisiaj, w dniach świętowania trzydziestej rocznicy odnowienia stosunków dyplomatycznych między Polską i Arabią Saudyjską oraz wobec perspektywy obchodów przypadającego w 2030 roku stulecia ich pierwotnego ustanowienia.
Kolekcja rozpoczęła wędrówkę po Polsce, goszcząc w Sejmie, Wrocławiu, Szamotułach oraz w Janikowie, gdzie staraniem władz saudyjskich powstało Centrum Promocji Dialogu. Należy mieć nadzieję, że znajdą się kolejni chętni. Marzeniem kapitana Gawłowicza i wielu osób znających wartość zbioru jest przekształcenie go w element stałej ekspozycji sztuki islamu, której w Polsce brakuje. Wymagałoby to działań organizacyjnych w kraju i kooperacji z partnerami zagranicznymi. A w przypadku realizacji stanowiłoby atrakcję miejscowości i regionu, przyciągającą turystów z naftowych krajów Zatoki. Akwenu, który prezydent Trump zamierza podczas zbliżającej się wizyty w Rijadzie, Abu Zabi i Dosze uznać formalnie za „Zatokę Arabską”. Ja byłem bardziej koncyliacyjny. W „Arabia Incognita” proponowałem, by nosiła nazwę „Zatoki Raju”, nawiązując do historii tego akwenu w czasach przedpotopowych. I wprowadzając więcej nadziei, co do dalszych wzajemnych relacji państw przybrzeżnych.
Postać kapitana Józefa Gawłowicza ma wiele wspólnego z osobowością Andrzeja Wawrzyniaka, założyciela i wieloletniego kustosza Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie, noszącego obecnie jego imię. Uznanej placówki rangi międzynarodowej, posiadającej również godne odnotowania obiekty sztuki islamu. Niewątpliwie zorganizowanie wystawy, w której znalazłyby się również wyselekcjonowane eksponaty zgromadzone przez kapitana Gawłowicza, pozwoliłoby jego kolekcji wypłynąć na szersze polskie wody i przyczynić się do wypracowania koncepcji przyszłego umiejscowienia zbiorów pasjonata.
Krzysztof Płomiński*
* Krzysztof Andrzej Płomiński — polski dyplomata, urzędnik państwowy, politolog. Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Iraku (1990–1996) i pierwszy polski ambasador w Arabii Saudyjskiej (1999–2003). Dyrektor Departamentu Afryki i Bliskiego Wschodu w MSZ oraz urzędnik placówek dyplomatycznych w Libii i Jordanii.
Ekspert Centrum Stosunków Międzynarodowych. Doradca dyplomatyczny Krajowej Izby Gospodarczej.
© Future Arabia
Zdjęcia: Józef Gawłowicz
