Na wstępie odrobina historii: W latach 40-tych ubiegłego stulecia, kilka lat po proklamacji Królestwa Arabii Saudyjskiej, w formie jakiej znamy je dziś, Saudyjkom umożliwiono dostęp do edukacji publicznej. Początkowo były to pojedyncze szkoły żeńskie w dużych ośrodkach miejskich. Potem pojawiały się one stopniowo w reszcie kraju, który wciąż ujednolicał swoje struktury i instytucje po zjednoczeniu w 1932 roku. Utworzono pierwsze programy stypendialne dla kobiet oraz zapewniono coraz szerszy dostęp do edukacji, także na poziomie akademickim. W latach 70-tych duży wpływ na tempo zmian miała saudyzacja, czyli proces zwiększenia zatrudnienia wśród obywateli Arabii Saudyjskiej, przy stopniowym ograniczaniu zatrudnienia imigrantów. Ta dekada była dla Królestwa czasem poważnych transformacji, zarówno gospodarczych, jak i społecznych. Wprowadzane w kolejnych latach okresowe plany gospodarcze i społeczne zakładały coraz większą partycypację Saudyjek w życiu publicznym.
Kolejny przełom przyniosły rządy poprzedniego króla – Abdullaha Al Sauda, którego można nazwać prawdziwym reformatorem praw kobiet w Królestwie. To właśnie on umożliwił kobietom zasiadanie w saudyjskim parlamencie – Radzie Konsultacyjnej Shura, zagwarantował kobietom prawa wyborcze, poszerzył dostępny dla kobiet wachlarz zawodów i możliwości edukacyjnych. Dzięki dekretowi króla Abdullaha dotyczącego stypendiów edukacyjnych w roku 2005 ponad 200 tysięcy Saudyjczyków mogło uczyć się na całym świecie. Kobiety stanowiły 25% stypendystów i po ukończeniu studiów wróciły do kraju jako doskonałe lekarki, dentystki, nauczycielki, przedsiębiorczynie, czy przyszłe dyplomatki.
Saudyjskie kobiety wiele zawdzięczają także obecnemu władcy, królowi Salmanowi i jego synowi, księciu Mohammedowi bin Salmanowi. Zaprezentowana w kwietniu 2016 roku Wizja 2030 otworzyła przed saudyjskimi kobietami nowe możliwości. Rząd nadał ich sprawom najwyższy priorytet i zdecydował się na gruntowne zmiany.
Saudyjska Wizja 2030 zakłada pełne uczestnictwo kobiet w rynku pracy, rozwijanie ich talentów, jak najlepszego wykorzystanie ich potencjału i umożliwienie im budowania swojej przyszłości i przyczyniania się do rozwoju społeczeństwa oraz gospodarki.
W ostatnich latach przyjęto kilka dekretów i reform mających na celu promowanie kobiet i ochronę ich praw, z których najbardziej godne uwagi są:
• Ustawa o ochronie przed przemocą, a także przepisy wykonawcze z nią związane
• Ustawa o przeciwdziałaniu molestowaniu
• Ratyfikacja ustawy o alimentach
• Powołanie centrum do przyjmowania zgłoszeń o przemocy domowej
• Ustanowienie Rady ds. Rodziny, której jeden z komitetów jest przeznaczony do zarządzania sprawami kobiet
• Ustanowienie sądów stanu cywilnego do rozpatrywania spraw rodzinnych
• Wydawanie praw jazdy dla kobiet
• Utworzenie jednostek zatrudnienia kobiet w urzędach pracy
• Program Qurrah wspierający opiekę nad dziećmi dla pracujących kobiet, program Wusool wspierający transport pracujących kobiet, a także możliwości pracy w niepełnym wymiarze godzin i pracy zdalnej
• Umożliwienie kobietom zgłaszania narodzin, małżeństw, rozwodów
• Uzyskanie paszportu bez zgody opiekuna i podróżowania bez zezwolenia
• Prawo do uzyskania akt rodzinnych z urzędu spraw obywatelskich
• Podniesienie wieku emerytalnego kobiet z 55 do 60 lat, podobnie jak w przypadku mężczyzn.
• Zakaz małżeństwa kobiet poniżej 18 roku życia
(źródło: my.gov.sa)
A jak to wygląda w codziennym życiu? Z rozmów z Saudyjkami i Saudyjczykami można śmiało wywnioskować, że kobiety to wielka siła każdej rodziny. Matki, żony, siostry i córki otaczane są szacunkiem i miłością. Wiele z nich samodzielnie decyduje o swojej ścieżce edukacyjnej, zawodowej i życiowej.
Dobrym przykładem obrazującym zachodzące zmiany jest Mariam Fardous – astronautka, jedna z najzdolniejszych naukowców w swojej dziedzinie. Wrodzona pasja do nauki i przygód skłoniła ją do realizacji ambitnych marzeń o eksploracji kosmosu.
Foto: Arabian Business
W 2022 roku Fardous dołączyła do krajowego programu astronautów Arabii Saudyjskiej i stała się częścią programu szkoleniowego. Pomyślne ukończenie pozwoliło uzyskać jej kwalifikacje do udziału w przyszłych misjach kosmicznych.
Fardous ma ponad 13-letnie doświadczenie w dziedzinie medycyny. Przez całą swoją karierę pracowała w dziedzinie zdrowia publicznego przy analizie danych wykorzystywanych do tworzenia wskaźników niezbędnych do ulepszenia raportów zarządczych i planowania strategicznego. Posiada tytuł magistra w dziedzinie epidemiologii i biostatystyki uzyskany na Uniwersytecie Nauk o Zdrowiu Króla Sauda bin Abdulaziza w Riyadzie oraz tytuł licencjata w dziedzinie medycyny i chirurgii na Uniwersytecie Króla Abdulaziza w Dżuddzie. Dyplom Business Administration uzyskany na Missouri State University w USA oraz liczne kursy zawodowe z zakresu analizy danych i zarządzania projektami uzupełniają jej imponujące CV.
Czytaj także: Kosmiczne osiągnięcia Arabii Saudyjskiej
Niemniej ciekawą postacią jest księżniczka Reema bin Bandar, obecna ambasador Królestwa Arabii Saudyjskiej w USA.
Foto: Ambasada Arabii Saudyjskiej w Waszyngtonie
Piastując odpowiedzialne stanowisko dyrektora naczelnego Alfa International Company Limited – Harvey Nichols Riyadh, wielomarkowej firmy zajmującej się handlem artykułami luksusowymi, zleciła badanie dotyczące „Przeszkód dla Kobiety w miejscu pracy”. Badanie przyczyniło się do integracji kobiet zatrudnionych w handlu detalicznym i zaowocowało otwarciem pierwszego przyzakładowego żłobka w Arabii Saudyjskiej.
W 2016 roku księżniczka Reema opuściła sektor prywatny i rozpoczęła karierę w służbie publicznej jako wiceprezes ds. kobiet w Saudyjskim Generalnym Urzędzie Sportu. Skupiła się na opracowywaniu programów, które przyniosły korzyści saudyjskim kobietom i dzieciom. W 2018 r. została mianowana prezesem Federacji Uczestnictwa Masowego, co czyni ją pierwszą kobietą na czele federacji zrzeszającej przedstawicieli wielu dyscyplin sportowych w Królestwie.
W ramach swojej działalności filantropijnej księżniczka Reema została w 2007 roku członkiem-założycielem Stowarzyszenia na rzecz Walki z Rakiem Piersi Zahra, dbając o lepszy dostęp kobiet do opieki zdrowotnej w Królestwie. W 2013 roku założyła Alf Khair, przedsiębiorstwo, którego celem jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych Saudyjek poprzez program nauczania umożliwiający samowystarczalność finansową.
Księżniczka jest przewodniczącą Komitetu Kobiet i członkiem Zarządu Saudyjskiego Komitetu Olimpijskiego i Paraolimpijskiego. Pełni funkcję Honorowego Prezydenta Saudyjskich Olimpiad Specjalnych. Jest członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego i zasiada w kilku komisjach, w tym w Komisji ds. Równości Płci, Różnorodności i Włączenia Społecznego, Komisji ds. Zrównoważonego Rozwoju i Dziedzictwa oraz Komisji ds. Koordynacji Igrzysk XXXV Olimpiady w Brisbane 2032.
Foto: Saudi Tourism Authority
Te dwa przytoczone przykłady, to oczywiście osoby wybitne i niepospolite. Wytaczają jednak kierunek, w którym chce podążać coraz więcej mieszkanek Królestwa. Kobiety saudyjskie coraz chętniej podejmują pracę, chcą być też bardziej niezależne od mężczyzn, ich ojców czy mężów. Młode Saudyjki często decydują się na pozostanie, w kraju, gdzie studiowały, podejmują tam pracę i zakładają rodziny. Te które swoje życie wiążą z ojczyzną twierdzą, że odczuwają poprawę warunków życia i cieszą się, że są świadkami zmian, które otwierają przed nimi nową rzeczywistość.
Czytaj także: Narodowy Fundusz Rozwoju stawia na współpracę ze Światowym Forum Ekonomicznym
