Arabia Saudyjska, kraj o niezwykle bogatej historii i tradycji, jest również jednym z najważniejszych centrów islamskiego świata. W sercu tego społeczeństwa leży wahabizm, ultrakonserwatywna forma islamu, która odcisnęła swoje piętno na każdym aspekcie życia Saudyjczyków. Aby zrozumieć, jak religia kształtuje codzienne życie w Arabii Saudyjskiej, musimy najpierw przyjrzeć się genezie i założeniom wahabizmu oraz jego wpływowi na politykę, kulturę i społeczeństwo.
Wahabizm wywodzi się z XVIII wieku i jest nazwany na cześć swojego założyciela, Muhammada ibn Abd al-Wahhaba. Ruch ten dążył do oczyszczenia islamu z wszelkich innowacji i przywrócenia praktyk, które uznawano za pierwotne i autentyczne. Abd al-Wahhab zawarł sojusz z lokalnym przywódcą, Muhammadem ibn Saudem, co zapoczątkowało polityczno-religijną współpracę, która trwa do dziś. Wahabizm stawia na ścisłe przestrzeganie nauk Koranu i hadisów oraz na wprowadzenie surowych norm moralnych i prawnych.
Wahabizm nie jest jedynie ruchem religijnym, ale także fundamentem politycznym Arabii Saudyjskiej. Od momentu powstania królestwa w 1932 roku, dynastia Saudów rządzi krajem w oparciu o zasady wahabizmu. Król jest zarówno głową państwa, jak i strażnikiem dwóch najświętszych miejsc islamu: Mekki i Medyny. Religijne instytucje mają ogromny wpływ na politykę wewnętrzną i zewnętrzną kraju, a interpretacja prawa szariatu przez wahabickich uczonych jest kluczowa dla funkcjonowania państwa.
Religia przenika każdy aspekt życia codziennego w Arabii Saudyjskiej. Wahabizm kształtuje sposób, w jaki ludzie się ubierają, jedzą, pracują i spędzają wolny czas. Na przykład kobiety są zobowiązane do noszenia abai, a w miejscach publicznych muszą przestrzegać surowych zasad segregacji płci. Mężczyźni z kolei są zachęcani do noszenia tradycyjnych strojów, takich jak thobe i gutra.
Modlitwa, jeden z filarów islamu, jest fundamentalnym elementem dnia codziennego. Pięć razy dziennie przez głośniki rozbrzmiewa wezwanie do modlitwy, a życie w miastach i wsiach zamiera na kilka minut, gdy wierni udają się do meczetów lub modlą się w miejscach pracy i domach. W czasie Ramadanu, miesiąca postu, całe społeczeństwo dostosowuje się do zmienionego rytmu życia, z posiłkami spożywanymi po zachodzie słońca i przed wschodem.
Wahabizm ma również duży wpływ na system edukacyjny w Arabii Saudyjskiej. Programy nauczania w szkołach podstawowych i średnich są silnie nasycone religijną edukacją, z naciskiem na studiowanie Koranu i hadisów. Młodzież jest uczona wartości, które są zgodne z wahabicką interpretacją islamu, co kształtuje ich postawy i sposób myślenia od najmłodszych lat. Wiele uniwersytetów i instytucji szkolnictwa wyższego również podlega tym zasadom, choć w ostatnich latach obserwuje się pewne próby modernizacji i otwarcia na inne dziedziny nauki.
Rola kobiet w saudyjskim społeczeństwie jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych aspektów wpływu wahabizmu. Tradycyjnie, kobiety miały bardzo ograniczone prawa i możliwości. Nie mogły pracować, podróżować ani studiować bez zgody męskiego opiekuna. Jednak w ostatnich latach, pod rządami księcia Mohammeda bin Salmana, obserwujemy znaczące zmiany. Zostały wprowadzone reformy, które pozwalają kobietom prowadzić samochody, uczestniczyć w życiu publicznym i podejmować pracę w różnych sektorach gospodarki.
Wahabizm wpływa również na kulturę i media w Arabii Saudyjskiej. Kino, muzyka i sztuka podlegają ścisłej cenzurze, a treści uznane za niezgodne z wartościami islamskimi są zakazane. Pomimo to, w ostatnich latach zauważalny jest wzrost zainteresowania kulturą i sztuką, co jest wynikiem polityki liberalizacyjnej obecnego rządu. Otwarcie nowych kin, organizowanie koncertów i festiwali to kroki w kierunku większej wolności kulturowej, choć nadal z zachowaniem pewnych ograniczeń.
Choć wahabizm nadal kształtuje wiele aspektów życia w Arabii Saudyjskiej, kraj stoi przed wyzwaniami związanymi z globalizacją i modernizacją. Rząd stara się balansować pomiędzy utrzymaniem tradycyjnych wartości a wprowadzeniem reform, które mają przyciągnąć inwestycje zagraniczne i zdywersyfikować gospodarkę. Program „Wizja 2030” zakłada szeroko zakrojone reformy społeczne i ekonomiczne, które mogą zmienić rolę religii w społeczeństwie.
Wahabizm ma głęboki i wszechobecny wpływ na życie codzienne w Arabii Saudyjskiej. Od polityki, przez edukację i rolę kobiet, po kulturę i media, religia kształtuje każdy aspekt saudyjskiego społeczeństwa. Choć obecnie obserwujemy pewne zmiany i otwarcie na nowe idee, wahabizm pozostaje fundamentalnym elementem tożsamości tego kraju. Zrozumienie tej dynamiki jest kluczowe dla zrozumienia współczesnej Arabii Saudyjskiej i jej miejsca na świecie.
Czytaj też:
Fot. Masjid Pogung Dalangan / Unsplash
