W cieniu konfliktów, wojen, globalnej rywalizacji i narastających napięć zachodzą procesy odzwierciedlające podział świata na bogatą Północ i biedniejsze Południe. Terytorium historycznie zmarginalizowane, a dziś upominające się o swoje miejsce w globalnym świecie. Budujący tożsamość, chcąc nie chcąc będący w opozycji wobec dominacji Północy. Nawet jeśli ogromne zróżnicowanie obszaru uniemożliwia mówienie o nim jako o jednorodnym bloku. Sfery już dawno wyznaczonej Linią Brandta.
New Delhi właśnie przygotowuje się do goszczenia trzeciego Szczytu Głosu Globalnego Południa (on-line), z udziałem przedstawicieli około 120 państw. Prezydenci, premierzy i resortowi ministrowie będą debatować o najważniejszych problemach państw określanych jako rozwijające się, choć wśród nich są zarówno tygrysy porównywalne z najbardziej zaawansowanymi cywilizacyjnie krajami Północy, jak i outsiderzy zaniżający wszelkie statystyki.
Co łączy tę zróżnicowaną rzeszę? Sądzę, że najważniejszym czynnikiem jest spadek pozostawiony przez blisko pięćsetletnią dominację państw Północy, a dokładnej świata, który dziś określamy jako zachodni. Kolejnym elementem jest świadomość konieczności znalezienia odpowiedzi na wyzwania będące w mniejszym czy większym stopniu powiązane z kolonialną przeszłością i rzutujące na przyszłość. A w tym zakresie mamy do czynienia z workiem obfitości, z którego najwyraźniej wysuwają się konflikty, brak bezpieczeństwa żywnościowego i energetycznego, niekorzystne reguły światowego handlu zagranicznego i systemu finansowego, zmiany klimatyczne oraz narastające antagonizmy grożące konfrontacją. Południe łączą też ambicje, by odreagować przeszłość i stanąć na nogi. Umocnić poczucie wspólnoty, uczestniczyć w budowie nowego, bardziej zróżnicowanego wielobiegunowego światowego porządku oraz zapewnić optymalne warunki rozwoju.
Kierunek debat spotkania wyznacza hasło „Upodmiotowione globalne Południe dla zrównoważonej przyszłości”. Sam projekt stanowi wyraz aspiracji Indii i premiera Narendra Modiego do zapewnienia Indiom liczącego się miejsca w stosunkach globalnych, ambicji osobistych hinduskiego przywódcy oraz promocji koncepcji kształtowania rozwoju i współpracy wyrażonych w wizji „Sabka Saath, Sabka Vikas, Sabka Vishwas” („Razem, dla dobra każdego, z pełnym zaufaniem wszystkich” – przyp. red) i filozofii głoszącej, że „świat jest jedną rodziną”.
New Delhi chce ukierunkować obrady na kwestie rozwoju i politycznego poszukiwania rozwiązań problemów, wzajemnie powiązanych w skali globalnej. Stąd promocja „światowej rodziny” realizowana również poprzez udział Indii w Grupie 77, Ruchu Niezaangażowanych oraz globalnych forach. Przykładem mogą być zabiegi na forum G20 o przyznanie stałego członkostwa Unii Afrykańskiej i włączanie Czarnego Lądu w projekty i programy globalne sprzyjające stabilizacji i bezpieczeństwu.
Strategicznym kierunkiem polityki indyjskiej pozostają arabskie monarchie Zatoki Perskiej. Ma tu miejsce szybki wzrost handlu, którego wartość w 2022 roku wyniosła blisko 170 miliardów USD, w tym z Arabią Saudyjską – 54 miliardy (dla porównania handel Indie – Afryka wyniósł w tym samym roku 100 miliardów dolarów). Niemniej, pogłębiona współpraca dotyczy praktycznie wszystkich głównych dziedzin, w tym bezpieczeństwa i projektów o charakterze strategicznym. Oba obszary pozostają też polem coraz bardziej asertywnej rywalizacji indyjsko-chińskiej.
Począwszy od trzeciej edycji wydarzenia, następuje jego instytucjonalizacja jako platformy wymiany idei i koordynacji podejścia państw uczestniczących do najważniejszych wyzwań, priorytetów, realizowanych strategii i współpracy międzynarodowej, także w okresach między szczytami.
Za klika dni indyjski premier przyjedzie z oficjalną wizytą do Polski i będzie to pierwsza tego rodzaju wizyta od 1979 roku. To świetna okazja, by poza omówieniem szerokiej gamy spraw bilateralnych dowiedzieć się o substancji omawianej podczas Szczytu Głosu Globalnego Południa oraz przekazać rodzime przemyślenia dotyczące sytuacji międzynarodowej. Nie zapominając oczywiście, że spoiwem naszych stosunków pozostaje handel, który w 2023 roku opiewał na sumę blisko 4 miliardów USD (wartość naszego eksportu sięgała 1,7 miliarda dolarów).
Krzysztof Płomiński*
* Krzysztof Andrzej Płomiński – polski dyplomata, urzędnik państwowy, politolog. Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Iraku (1990–1996) i pierwszy polski ambasador w Arabii Saudyjskiej (1999–2003). Dyrektor Departamentu Afryki i Bliskiego Wschodu w MSZ oraz urzędnik placówek dyplomatycznych w Libii i Jordanii.
Ekspert Centrum Stosunków Międzynarodowych. Doradca dyplomatyczny Krajowej Izby Gospodarczej.
© Future Arabia
