Arabia Saudyjska to kraj o bogatej historii i kulturze, który przechodzi dynamiczne przemiany w architekturze. Ten felieton jest podróżą przez krajobraz architektoniczny Arabii Saudyjskiej, ukazując kontrast między nowoczesnością a tradycją, i zastanawiając się, jak te dwa światy współistnieją i wpływają na siebie nawzajem.
Tradycyjna architektura Arabii Saudyjskiej jest ściśle związana z kulturą, klimatem i dostępnością materiałów. W miastach takich jak Dżudda czy Rijad można znaleźć liczne przykłady tradycyjnych domów z błota, zwanych „darat”. Te budynki są nie tylko świadectwem umiejętności dawnych budowniczych, ale także odzwierciedlają sposób życia społeczności. Grube ściany z gliny i kamienia zapewniają izolację termiczną, chroniąc mieszkańców przed ekstremalnymi temperaturami.
Jednym z najważniejszych elementów tradycyjnej architektury jest „masmak” – twierdza zbudowana z błota i cegły, która pełniła rolę obronną. Najbardziej znana jest Twierdza Masmak w Rijadzie, która odegrała kluczową rolę w historii kraju. To budowla, która do dziś przypomina o korzeniach i historii Arabii Saudyjskiej.
Innym przykładem tradycyjnej architektury jest miasto Al-Dariya, pierwsza stolica dynastii Saudów, które zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Charakterystyczne dla tego miejsca są gliniane domy z wieżami wiatrowymi, które stanowiły naturalny system chłodzenia. Architektura Al-Dariyi jest przykładem na to, jak budownictwo może harmonijnie współgrać z otaczającym środowiskiem.
Współczesna Arabia Saudyjska to kraj, który inwestuje w nowoczesność i rozwój technologiczny. Wizja 2030, plan reform ekonomicznych i społecznych, zakłada rozwój sektora nieruchomości i budownictwa na niespotykaną dotąd skalę. Miasta takie jak Rijad i Dżudda stają się laboratoriami nowoczesnej architektury, gdzie powstają projekty łączące innowacyjność z funkcjonalnością.
Jednym z najbardziej imponujących przykładów nowoczesnej architektury jest wieżowiec Kingdom Centre w Rijadzie. To 99-piętrowa konstrukcja o wysokości 302 metrów, która stała się ikoną współczesnej stolicy. Jego charakterystyczna sylwetka z otworem w górnej części budynku jest symbolem nowoczesności i prestiżu. Wieżowiec ten mieści luksusowe apartamenty, hotel, centrum handlowe oraz przestrzenie biurowe, oferując wszystko, co nowoczesne miasto może zaoferować.
Innym przykładem jest Abraj Al-Bait Towers w Mekce, kompleks wieżowców, który obejmuje siedem wież, w tym jedną z najwyższych na świecie – Clock Tower. Zegarek na wieży jest największym na świecie, a kompleks oferuje luksusowe hotele, apartamenty oraz centrum handlowe, przyciągając miliony pielgrzymów każdego roku.
Najbardziej ambitnym projektem, który ma zmienić krajobraz architektoniczny Arabii Saudyjskiej, jest NEOM – futurystyczne miasto budowane na północy kraju. To przedsięwzięcie, o wartości 500 miliardów dolarów, ma być ekologicznym rajem zasilanym wyłącznie energią odnawialną, z najnowszymi technologiami, w tym sztuczną inteligencją i autonomicznymi pojazdami. NEOM ma stać się symbolem przyszłości i innowacji, przyciągając inwestorów i turystów z całego świata.
W miarę jak Arabia Saudyjska dąży do modernizacji, pojawia się pytanie, czy tradycja i nowoczesność mogą współistnieć. Odpowiedź wydaje się być twierdząca, co widać na przykładzie licznych projektów, które łączą elementy obu tych światów.
Muzeum Narodowe w Rijadzie jest doskonałym przykładem takiej harmonii. Budynek łączy nowoczesne rozwiązania architektoniczne z elementami tradycyjnymi. Zastosowanie lokalnych materiałów oraz nawiązania do tradycyjnych wzorców architektonicznych sprawiają, że muzeum jest miejscem, które szanuje przeszłość, jednocześnie patrząc w przyszłość.
King Abdulaziz Center for World Culture w Dhahranie, znane również jako Ithra, to kolejny przykład nowoczesnej architektury inspirowanej tradycją. Jego unikalny design, przypominający stosy kamieni pustynnych, łączy nowoczesną estetykę z lokalnym krajobrazem. Centrum oferuje przestrzenie wystawiennicze, biblioteki, teatr i kino, będąc miejscem spotkań kultury i edukacji.
Arabia Saudyjska stoi przed wyzwaniem, jakim jest zrównoważony rozwój architektury. W miarę jak kraj inwestuje w nowoczesność, ważne jest, aby nie zapominać o tradycyjnych wartościach i dziedzictwie kulturowym. Zrównoważone budownictwo, które uwzględnia zarówno nowoczesne technologie, jak i tradycyjne techniki, może być kluczem do harmonijnego rozwoju.
Jednym z wyzwań jest ochrona zabytków i tradycyjnych budowli przed zniszczeniem w wyniku gwałtownej urbanizacji. Projekty rewitalizacji historycznych dzielnic, takie jak renowacja Al-Balad w Dżuddzie, pokazują, że możliwe jest zachowanie dziedzictwa kulturowego przy jednoczesnym wprowadzeniu nowoczesnych udogodnień.
Architektura Arabii Saudyjskiej to fascynujący kontrast między nowoczesnością a tradycją. W miarę jak kraj kontynuuje swoją podróż ku przyszłości, ważne jest, aby zachować równowagę między tymi dwoma światami. Nowoczesne wieżowce, futurystyczne miasta i innowacyjne projekty mogą współistnieć z tradycyjnymi domami, twierdzami i historycznymi dzielnicami, tworząc unikalny krajobraz architektoniczny, który szanuje przeszłość, a jednocześnie otwiera drzwi do przyszłości. Arabia Saudyjska jest przykładem na to, że tradycja i nowoczesność nie muszą się wykluczać. Wręcz przeciwnie, mogą się wzajemnie uzupełniać, tworząc bogaty i różnorodny krajobraz architektoniczny, który zachwyca zarówno mieszkańców, jak i odwiedzających.
Czytaj też: Misja ONZ w Iraku dobiega końca
Fot. K Munggaran / Unsplash
